مراغه
مراغه
| مراغه | ||
|---|---|---|
 |
||
| اطلاعات کلی | ||
| نام رسمی: | مراغه | |
| کشور: | ایران  |
|
| استان: | آذربایجان شرقی | |
| شهرستان: | مراغه | |
| بخش: | مرکزی | |
| نام محلی: | ماراغا | |
|
||
| مردم | ||
| جمعیت: | ۱۴۶٬۴۰۵ نفر[۱] | |
| رشد جمعیت: | ۱٫۳۵ درصد | |
| تراکم جمعیت: | ۷٬۰۰۰ نفر بر کیلومتر مربع |
|
| زبان‌های گفتاری: | ترکی آذربایجانی | |
| مذهب: | شیعه | |
| جغرافیای طبیعی | ||
| مساحت: | ۵٫۲۱ کیلومتر مربع | |
| ارتفاع از سطح دریا: | ۱۴۵۰ متر | |
| آب‌وهوا | ||
| روزهای یخبندان سالانه: | ۱۱۴ | |
| اطلاعات شهری | ||
| شهردار: | نادر ابراهیمی | |
| ره‌آورد: | صابون مراغه، سجوق و باسلوق، فرش |
|
| پیش‌شماره تلفنی: | ۰۴۲۱ | |
| وب‌گاه: | وب‌گاه مراغه | |
مَراغه یکی از شهرهای استان آذربایجان شرقی و مرکز شهرستان مراغه است. مراغه در کنار رودخانه صوفی چای و در مشرق دریاچه ارومیه و بر دامنه جنوبی کوه سهند قرار گرفته‌است. این شهر با ۲۳۵٬۷۰۲ نفر جمعیت و ۲۵ کیلومتر مربع مساحت، بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر استان آذربایجان شرقی پس از کلان‌شهر تبریز است. شهر مراغه در ۱۳۵ کیلومتری مرکز استان، واقع شده‌است.
فهرست مندرجات[نهفتن] |
پیشینه
اوج شهرت نام مراغه به عهد هلاکوخان می‌رسد. در دوره هلاکوخان و در زمانی که مراغه به عنوان پایتخت برگزیده شده بود با تقاضا و تشویق دانشمند بزرگ ایرانی خواجه نصیر الدین طوسی معتبرترین مرکز علمی جهان یعنی رصدخانه مراغه در یکی از تپه‌های شمال غربی مراغه احداث گردید که قبل از ویرانی یکی از بزرگترین مراکز پژوهشی و نجومی زمان خود در جهان بود.
پس از حملات عرب‌ها گروهی از مردم مراغه در حدود هزار سال پیش از آن شهر کوچیده و به منطقه رودبار الموت رفتند. این کوچندگان امروز نیز به نام مراغی‌ها نامیده می‌شوند و در ۷-۸ روستای رودبار الموت سکونت دارند و به زبان مراغی سخن می‌گویند. آن‌ها زبان اصلی مادی مراغه آذربایجان را حفظ کرده‌اند و امروز نیز به زبان ایرانی آذری سخن می‌گویند.[۲] حمدالله مستوفی، دین مراغی‌های الموت را آیین مزدکی نامیده‌است.[۲] وی زبان مردم خود شهر مراغه را «پهلوی متغیر» نامیده[۳] که منظور همان زبان آذری است.[۴]
نام
واژهٔ مراغه پس از فتح ایران توسط اعراب رایج شده‌است. به گفته مورخان پیش از ورود اسلام این شهر با نام‌هایی همچون افراه‌رود، افرازه‌روح، افراهروذ، افرازه‌رود، افرازهارود، امدادهارود، مراوا یا ماراوا و ماراغا شناخته می‌شده‌است.[۵]
وجه تسمیه
در مورد وجه تسمیه نام مراغه نظریات زیر مطرح شده‌است:
قریه‌المراغه
جغرافی‌نویسان عرب بر اساس یک افسانه چنین می‌گویند:
| « | در سال ۱۲۳ هجری، زمانی که مروان ابن محمد، والی ارمنستان و آذربایجان از جنگ موقان (مغان) و گیلان بازمی‌گشت به دلیل سبز و خرم بودن این منطقه، در آن فرود آمد و چون در آنجا سرگین فراوان بود و چهارپایان سپاه در آن خاک و سرگین می‌غلتیدند بدانجا گفتند «قریه‌المراغه» و سپس قریه را از آن برداشتند و مراغه بماند.[۵] | » |
ماراوا
احمد کسروی در کتاب آذری می‌نویسد:
| « | بی‌گمان درستِ این نام مراوا یا ماراوا بود آن را می‌توان جایگاه ماد پنداشت.[۵] | » |
ماراغا
ویلسون، سیاح انگلیسی در سفرنامه‌اش لفظ مراغه را برداشتی از نام یک اسقف مشهور نسطوری به نام ماراغا می‌پندارد.[۵]
مارکیانا
برخی محققان نام مراغه را با مارکیانا که در کتاب تعلیمات جغرافیایی بطلمیوس به دریاچه ارومیه اطلاق شده، مرتبط می‌دانند.[۵]
مارا آغا
به عقیدهٔ دکتر عیسی بیگلو[کیست؟]:
| « | پس از تسلط ترکان بر آذربایجان و رواج ترکی در این سرزمین نام مراغه از نام ترکی ترکیب یافت؛ در زبان ترکی، مارا به معنی جایگاه، مکان و سرزمین است. و آغا نیز در این زبان به معنی بزرگ، ارباب، خان و امیر است. بنابراین کلمه مراغه در اصل ماراآغا و به معنی جایگاه بزرگان و خوانین بوده‌است سپس در اثر گذشت زمان به ماراغا و مراغه تبدیل شده‌است. با توجه به اینکه از روزگاران قدیم، شهرستان مراغه یکی از مناطق آباد و پرجمعیت و مهم آذربایجان بوده‌است و مورد توجه اشراف و بزرگان و امرا قرار می‌گرفت، این نام بی‌مناسبت نبوده‌است.[۵][۶] |
» |
آب و هوا
آب و هوای مراغه متعدل متمایل به سرد و نسبتاً مرطوب است. بیشینهٔ دمای این شهر در تابستان‌ها حدود ۳۵ درجهٔ سانتی‌گراد بالای صفر و کمینهٔ آن در زمستان‌ها حدود ۲۰ درجه سانتی‌گراد زیر صفر است؛ همچنین میزان بارش سالانه در مراغه حدود ۳۳۰ میلی‌متر است. به‌جهت قرارگرفتن این شهر در دامنهٔ جنوبی سهند، رودخانه‌هایی نظیر صوفی‌چای و مردق‌چای که از این کوهستان سرچشمه می‌گیرند، از داخل مراغه عبور کرده و در رونق و آبادانی شهر تأثیر به‌سزایی داشته‌اند.[۷]
جای‌های دیدنی
از جملهٔ آثار تاریخی و جای‌های دیدنی مراغه می‌توان به آرامگاه اوحدی مراغه‌ای، برج مدور، پل خانقاه، پل قلعهٔ دختر، پل مردق، رصدخانهٔ مراغه، غار کبوتر، غارهای رصدخانه، کلیسای مراغه، گنبد سرخ، گنبد غفاریه، گنبد کبود، مسجد شجاع‌الدوله، مسجد شیخ بابا، مسجد شیخ تاج، مسجد ضریر، مسجد طاق، مسجد ملارستم، مسجد ملامعزالدین، معبد مهر، مقبرهٔ آقالار و موزهٔ ایلخانان اشاره کرد.[۶]
حمل و نقل
- فرودگاه سهند
- راه آهن مراغه
- راه‌های ترانزیتی
اندیشمندان و عرفا
عبدالقادر مراغه‌ای، اوحدی مراغه‌ای، زین‌العابدین مراغه‌ای و عبدالقادر بن غیبی مراغی از مهم‌ترین ادبا و دانشمندان سالهای دور در این شهر بوده و در ایام معاصر نیز کریمی مراغه‌ای، بولود قاراچورلو (سهند) و نادر فرید فتحی (آیدین) از شاعران بلندآوازه بوده و افتخارات زیادی برای این شهر به ارمغان آورده‌اند. از محققین و پژوشگران نام آور در سالهای اخیر می‌توان به دکتر قناد مراغه‌ای در رشته فناوری هسته‌ای و دکتر طهماسب حنفی نام برد که با همکاری پروفسور پیر ژرژ فرانسوی و فن تونن انگلیسی نظریه مکانهای مرکزی والتر کریستالر و مدل مرکز-پیرامون را برای شهر مراغه و روستای خرمازرد از توابع شهرستان مراغه پیاده کرده‌است.
بارندگی
بارش برف در این شهر معمولاً از دی ماه شروع و تا اواسط اسفند ماه ادامه دارد که در بعضی از سال‌ها بارش برف از آذرماه شروع و تا اواسط فروردین ماه مخصوصاً در قسمت‌های کوهستانی ادامه می‌یابد که خود بر عوامل آب هوایی منطقه موثر است.
بارش باران‌های بهاری که در اصطلاح محلی به لِیسان مشهور است از اوایل فروردین ماه شروع شده و تا اواسط اردیبهشت ماه، ادامه می‌یابد. متوسط سالانه بارش در شهر مراغه، حدود ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی‌متر می‌باشد و ایام یخبندان آن، حدود ۱۱۴ روز در سال است.
اگر از فراز بلندی به شهر مراغه نگاه کنید شهر را ساختمانی در قلب یک باغ خواهید دید. مراغه را بزرگترین باغ‌شهر ایران نیز لقب داده‌اند.[نیازمند منبع]
آثار باستانی
از آثار تاریخی شهر مراغه، می‌توان به‌موارد زیر اشاره کرد:
- رصدخانه مراغه
- گنبد سرخ
- گنبد کبود
- گنبد مدور
- گنبد غفاریه
- کلیسای هوانس
- معبد مهر
- مقبره اوحدی مراغه‌ای
- مقبره آقالار (موزه سنگ‌نگاره‌ها)
- مقبره مادرهلاکوخان
- مساجد مراغه
- کاروانسراها و خانه‌های قدیمی مراغه
- موزه‌های مراغه
- قلعه و غار قیزقلعه‌سی
- گویجه قلعه
- حمام خواجه نصیر
- حمام صفوی
- تپه‌های باستانی مراغه
- یخچال مرادیان
- پل مردق
موزه‌ها
- موزه تخصصی ایلخانی
- موزه سنگ‌نگاره‌ها
- موزه تاریخ طبیعی و فسیل شناسی
- موزه صحرایی فسیل‌ها
- موزه تخصصی نجوم ایران
جاذبه‌های طبیعی
- غار کبوتر (هامپوئیل)
- دریاچه سد علویان
- منطقه فسیل مراغه
- کوه سهند
- چشمه‌های معدنی مراغه
- رودهای مراغه
- دهکده توریستی
- روستاها و چشم‌اندازهای طبیعی مراغه
- آب‌های معدنی اطراف مراغه: شور سو، گشایش، ایستی بلاغ، قره پالچیق و ساری سو
مراکز آموزش عالی و تحقیقاتی
- دانشگاه مراغه
- مرکز تحقیقات نجوم و اختر فیزیک ایران
- مرکز تحقیقات فسیل‌شناسی ایران
- مرکز تحقیقات کشت دیم غرب آسیا
- دانشگاه آزاد اسلامی مراغه
- دانشگاه پیام نور مراغه
- دانشگاه جامع علمی کاربردی مراغه
- جهاد دانشگاهی مراغه
- دانشکده علوم پزشکی مراغه
- دانشکده علوم قرانی مراغه
- حوزه علمیه حضرت امیرالمومنین مراغه
- حوزه علمیه بانوان حضرت زهرا(س) مراغه
- آموزشکده فنی و کشاورزی
- مرکز آموزش عالی علمی- کاربردی صنایع غذائی مراغه
- مرکز آموزش عالی علمی- کاربردی بازرگانی مراغه
رسانه‌ها
- مرکز صدا و سیمای مراغه
- باشگاه خبرنگاران جوان مراغه
- دفتر خبرگزاری جمهوری اسلامی
- نشریه مراغه نامه (نشریه داخلی موسسه خیریه عمران مراغه)
- هفته‌نامه ساقی دفتر مراغه (نشریه مستقل شمالغرب کشور) هفته نامه ساقی
- هفته‌نامه سیمای مراغه
- هفته‌نامه رصد
